Cонинд өгсөн анхны ярилцлага

Ìýðãýæëèéí ñîíãîëò
Эцэг эхчүүд хүүхийнхээ мэргэжил сонголтод ухаалаг хандаасай гэж хүсдэг.
Õºäºëìºðèéí òºâ áèðæèéí Ìýðãýæëèéí ÷èã áàðèìæàà îëãîõ ¿éë÷èëãýýíèé ãàçðûí äàðãà Ã.Îþóíáèëýãòýé òºãñºã÷èä ìýðãýæëýý ñîíãîõäîî þóí äýýð àíõààðàõ òàëààð ÿðèëöëàà.

-Òàíûõààð åðºíõèé áîëîâñðîëûí ñóðãóóëü òºãñºã÷èä ÿìàð ìýðãýæèë ñîíãîæ áàéíà?
-Áèä õèéñýí ñóðãàëòûíõàà ¿åýð õ¿¿õä¿¿äèéí ìýðãýæëèéí ñîíãîëòûí òàëààð ñóäàëãàà àâäàã. Ýíý ñóäàëãààíä ¿íäýñëýýä õýëýõýä õ¿¿õä¿¿ä èõýâ÷ëýí áàãø, ýì÷, ýäèéí çàñàã÷, õóóëü÷ áîëíî ãýäýã. Õàðèí ìýðãýæëèéí áàéãóóëëàãóóä õºäºëìºðèéí çàõ çýýë äýýðõ ýðýëòòýé ìýðãýæëèéã ººðººð òîäîðõîéëîîä áàéãàà. Ýíý çºð¿¿ íü õ¿¿õä¿¿ä ìýðãýæëèéí òàëààð ìýäýýëýë õîìñòîé õîëáîîòîé. Ìýðãýæëýý ñîíãîõäîî õóâü õ¿íèé óð ÷àäâàð, ñîíèðõëîî á¿ðýí òîäîðõîéëæ ÷àäààã¿éãýýñ áóñäûã àÿëäàí äàãàõ íü ýëáýã áàéíà. Òýä ýã÷ íü ÷ þì óó äîòíû õýí íü íýã íü ýì÷ áàéõ, ºíãºö õàðàõàä áàíêíû àæèëòíóóäûí õèéæ áóé àæèë öýâýðõýí ñàíàãääàãààñ ìýðãýæëýý áóðóó ñîíãîõ öººíã¿é ãàð÷ áàéíà. Æèøýýëáýë áè ìýðãýæëýý àíõíààñàà çºâ ñîíãîîã¿éãýýñ äàõèí ñóðàëöàõàä õ¿ð÷ áàéñàí.
-Ýöýã ýõ÷¿¿ä õ¿¿õäèéíõýý ìýðãýæëèéí ñîíãîëòîä îðîëöîõ íü ò¿ãýýìýë áàéäàã. Ãýòýë ýíý íü áóðóó øèéäâýð ãàðãàõàä õ¿ðãýäýã?
-Òèéì ýý. Èéì õàíäëàãà ìàíàé ýöýã ýõ÷¿¿äèéí äóíä áàéäàã. Òóõàéí õ¿¿õýä ìýðãýæëýý ñîíãîõ òàëààð çºâëºãºº àâàõäàà ýöýã ýõòýéãýý õàìò èðæ áîëíî. Ãàíö óäàà çºâëºãºº àâàõ áèø îëîí óäàà ìýðãýæëèéí õ¿ì¿¿ñòýé óóëçñàíû ýöýñò íàñàí òóðøäàà õèéæ ÷àäàõ äóðòàé àæëàà ñîíãîõ áîëîìæòîé. Ìýðãýæèë ñîíãîëò бол маш хариуцлагатай хандах ёстой хүний амьдарлын чухал сонголт юм. Ìýðãýæèëòýé ÷ ò¿¿ãýýðýý àæèëëàõ ñîíèðõîëã¿é îëîí õ¿í áàéãàà íü ººðийн хамгийн сайн хийж чадах өөрийн дуртай өөрт àç æàðãàë àâ÷ èðäэг тэр л сонголтоо áóðóó õèéñíýýñ áîëäîã áàéõ. Õàðèí òýð àæëûã õèéõýýð àç æàðãàë мэдэрч улам ихийг хийх бүтээх урам зориг àâäàã áîë öààøäàà ºñºí äýâæèæ èðýýä¿éä ººäðºã ñàéõàí àìüäàðíà ø¿¿ äýý. Ààâ ýýæ íàð áóðóó çºâëºãºº ºãâºë õ¿¿õäèéíõýý íàñàí òóðøèéí àìüäðàëä õàð ìºð ¿ëäýýõ ýðñäýëòýé. Èéìýýñ õ¿¿õä¿¿äèéíõýý ìýðãýæèë ñîíãîëòîä эцэг эхчүүд ухаалаг хандаасай ãýæ áîääîã. Îðîëöñîí òîõèîëäîëä çºâ òàëààñ íü íºëººëæ, õóâü õ¿íèé óð ÷àäâàð, äóð õ¿ñëèéã õàðãàëçñàíû ¿íäñýí äýýð çºâëºãºº ºãºõ õýðýãòýé.
-Ìàíàé íýã íàéç óã íü íÿ-áî. Áàãàäàà ãåîëîãè÷ áîëîõûã õ¿ñäýã áàéñàí ÷ ààâ ýýæèéíõýý ¿ãýíä îðîîä íÿ-áî áîë÷èõñîí. Õî¸ð õ¿¿õýäòýé áîëîõîîð ÷ òýð ¿¿ íîâøèéí, ìºí㺠áîäñîí àæèë ãýæ áàéíãà ìóóëäàã, àìüäðàë íü ÷ ººäòýé áèø áèø áàéäàã?
-Íýãýíò ìýðãýæëýý áóðóó ñîíãîñîí ýìýãòýé õ¿íèé õóâüä àëäààãàà çàñàõàä á¿ð õýö¿¿ áîëíî. Äàõèàä äóðòàé ìýðãýæëýýðýý ñóðàëöúÿ ãýõýýð õ¿íòýé ñóóæ, õ¿¿õýä ãàðãàæ, õàìòûí àìüäðàë çîõèîìîîð áàéäàã, ãýòýë ìýðãýæëýý áóðóó ñîíãîîä ò¿¿íäýý äºðºâ òàâàí æèë çàðöóóë÷èõñàí áàéäàã. Äàõèàä ñóðàëöâàë öàã õóãàöàà, ìºí㺠ñàíõ¿¿ãýý íýìæ çîõèöóóëàõ õýðýãòýé áîëíî. Õ¿í á¿ðò äàõèàä ñóðàëöàõ áîëîìæ òýð á¿ð áàéäàãã¿é. Èéìä àíõíààñàà ìýðãýæëýý çºâ ñîíãîõûí òóëä ñàéí áîäîõ õýðýãòýé.
-Ýöýã ýõ÷¿¿äèéí çºâëºãººíººñ ãàäíà ººð ÿìàð õ¿÷èí ç¿éëèéã ìýðãýæëýý ñîíãîõäîî àíõààðàõ âý?
-Ìîíãîë Óëñàä óóë óóðõàéí ¿éëäâýðëýë õóðäàöòàé õºãæèæ áóé ºíººãèéí íºõöºëä èéì ìýðãýæèëòýí õýðýãòýé áàéíà. ¯¿íòýé õîëáîîòîéãîîð òóõàéí õ¿í ýíý ìýðãýæëèéã áè õ¿ññýí ÷ õ¿ñýýã¿é ÷ ñîíãîõ ¸ñòîé þì áàéíà ãýæ àâòîìàòààð îéëãîäîã òàë áèé. Òýãýýä ÷ íèéãìèéí áàéäëààñ ¿¿äýýä çàðèì ýöýã ýõ “×è åð íü áàðèëãûí ìýðãýæèëòýé ë áîë. Òýãýõã¿é áîë àìüäðàëã¿é áîëíî. Õýðýâ ýçýìø÷èõâýë ÿäàæ ÷è õîîëòîé, тийм òºãðºãèéí öàëèíòàé” ãýж зөвлөх нь нийтлэг байна. Ýíý çºâëºãºº ìýðãýæèë ñîíãîëòîä èõ íºëººëäºã. Гэхдээ өнөөдөр ч мөн адил Áàãø, ýì÷, ýäèéí çàñàã÷, õóóëü÷ áîëîõ ñîíãîëòûã õèéæ áóé õ¿¿õä¿¿ä төгсөчдийн дунд дийлэнх байгааг á¿ãäèéã íü áóðóóòãàõã¿é. ßàãààä ãýâýë òýäíèé äóíä àâúÿàñòàé ÷àäàëòàé, тэр мэргэжлийг ýçýìøèõèéã ÷èí ñýòãýëýýñýý õ¿ñäýã õýñýã áèé. Òýä ýäãýýð ìýðãýæëèéã ýçýìøýýä àìæèëò ãàðãàæ òààðíà. Ãýõäýý ë èõýíõ íü áóñäûã àÿëäàí äàãàëäàæ áóé íü èëò ìýäýãääýã. Æèøýýëáýë íýã àíãèéí 40 õ¿¿õäèéí àðâàí õýä íü áàãø, ýäèéí çàñàã÷ áîëíî ãýæ ÿðüäàã. ¯íýíäýý á¿õýë á¿òýí àíãèéíõàí ãàðûí òàâàí õóðóóíä áàãòàõ òîîíû ìýðãýæèë ýçýìøèõèéã õ¿ñäýã ãýâýë õóäëàà. Òýäíèé çàðèì íü óðëàã, ñïîðòûí, техник технологийн хүнс хөдөө аж ахуйí ãýõ÷èëýí òºðºë á¿ðèéí ìýðãýæèë ýçýìøèõ ур чадвар, боломж нөөц байгаа. Ýíý á¿õýí íü ìàíàéõíû ìýðãýæëèéí òàëààðõ îéëãîëò ìóó áàéãààãààñ ¿¿äýëòýé. Òóõàéëáàë íàìàéã íýã óóëçàëòàä îðîëöîõ ¿åýð ðàäèî òåëåâèçèéí äóóíû òåõíèê÷ äóòàãäàëòàé áàéäàã òàëààð ÿðèãäñàí. Òýð ìýðãýæëèéí ñàéõíûã, áàñ ýðýëòòýé áàéãàà òàëààðõ ìýäýýëëèéã õ¿ì¿¿ñò õ¿ðãýýã¿éãýýñ ýíý òàëààð ìýäýõã¿é ë áàéíà. Äóóíû èíæåíåð, òåõíèê÷ äóòàãäàëòàé áàéãààã òýð ÷èãëýëýýð àæèëëàäàã õ¿ì¿¿ñ ë ìýäýõýýñ áóñàä õ¿í ìýääýãã¿é áîëîõîîð õ¿¿õäýäýý ýíý ìýðãýæëèéã ýçýìøèõèéã çºâëºõã¿é ø¿¿ äýý.
-Äýëõèé äýýð 9000 ãàðóé ìýðãýæèë áàéäàã ÷ ìîíãîë÷óóä¿¿íèé äºíãºæ 50 ãàðóéõíûã íü ñàéí ìýääýã òàëààð òàíàéõààñ òàðààñàí ìýäýýëýëä äóðäñàí áàéíà ëýý. ßàãààä áèä òýð îëîí ìýðãýæëèéí òàëààð ìýääýãã¿é þì áý?
-Òýð òàëààðõ äýëãýðýíã¿é ìýäýýëëèéí ñàí одоогоор áàéõã¿é áàéíà. Èéìä áèä ¿¿íèéã õóðäàí íºõºæ ñóðãóóëèà òºãñºõ ãýæ áóé õ¿¿õä¿¿äýä, àæèë õàéæ áóé õ¿ì¿¿ñò ãýõ÷èëýí òóõàéí èðãýíèéã ìýðãýæëýý ñîíãîõ ýãçýãòýé ¿åä íü хэрэгцээтэй мэдээллийг õ¿ðãýõээр ажиллаж байна. Ìÿíãàíû ñîðèëûí ñàíãààñ ýíý ÷èãëýëýýð íýã òºñëèéã хэргжүүлж эхлээд байгаа. Ýíý òºñëèéí áàãèéíõàíòàé áèä õàìòðàí àæèëëàæ áàéíà. Ìýðãýæëèéí ñîíãîëò ãýäýã áîë òóõàéí õ¿íèé àìüäðàëûí ñîíãîëò áàéäàã. Èéì ÷óõàë ñîíãîëò õèéõ ãýæ áóé òºãñºã÷äºäºº õàíäàí ìàø õàðèóöëàãàòàé õàíäààðàé ãýæ çºâëºõ áàéíà. Ìýðãýæëèéí áàéãóóëëàãàä õàíäàí çºâëºãºº àâ÷ øèéäâýðýý ãàðãàõàä èë¿¿äýõã¿é. ¯¿íýýñ ãàäíà ÷àìàéã õàìãèéí ñàéí ìýäýõ ýýæ ààâ çýðýã äîòíû õ¿ì¿¿ñòýéãýý çºâ뺺ðýé. Ìýðãýæëýý àíõíààñàà çºâ ñîíãîõ íü òóõàéí òºãñºã÷èéí èðýýä¿éä ìàø ÷óõàë. Àëäàà ãàðãàõã¿éí òóëä ìýðãýæëèéí òàëààðõ ìýäýýëëèéг ìàø ñàéí îëæ àâàõ õýðýãòýé. Èéì ìýäýýëëèéã îëæ àâàõ áîëîìæòîé ìýðãýæëèéí òàëààð ìýäýýëýë ºãäºã ÿìàð áàéãóóëëàãóóä áàéäãèéã ìýäýõ øààðäëàãàòàé áîëíî. Òóõàéëáàë ìàíàé áàéãóóëëàãà äýýð î÷âîë ãàíöààð÷èëñàí çºâëºãºº àâàõ áîëîìæòîé.
-Èéì çºâëºãºº àâàõ òîõèîëäîëä ÿìàð òºëáºð ºãºõ âý?
-Ýíý ¿éë÷èëãýý ¿íý òºëáºðã¿é. Ìýðãýæëèéí õ¿ì¿¿ñýýð ñîíèðõëîî òîäîðõîéëóóëæ, ìýðãýæëèéíõээ ñîíãîëòûã õèéõ ÷èãëýëèéã òîãòîîëãîæ áîëíî. Õóâü õ¿íèé ººðèéíõ íü õ¿ñýë ñîíèðõëûí ¿íäñýí äýýð ãàíöààð÷èëñàí çºâëºãººã ºãäºã. Õýðýâ òóõàéí õ¿í çºâëºãºº àâàõ ãýæ èðâýë ìàíàé ìýðãýæèëòí¿¿ä õ¿ëýýí àâ÷ ¿éë÷ëýõýä áýëýí. Ìàíàéõ ñýòãýëç¿é÷, ìýðãýæëèéí òàëûí çºâëºãººã ºãäºã çºâëºã÷ íàðòàé. Ýöýñò íü òà á¿õíèé ñîíãîëò ìýðãýí áàéõ áîëòóãàé õýìýýí åðººå.